گیربکس خود قفل شونده یا برگشت ناپذیر، نوعی گیربکس است که به دلیل ساختار خاص خود، فقط در یک جهت می تواند بچرخد و امکان چرخش در جهت مخالف را ندارد. این ویژگی به دلیل اصطکاک بین قطعات داخلی گیربکس ایجاد می شود.
نحوه کار گیربکس خود قفل شونده:
در گیربکس های خود قفل شونده، از دنده های مارپیچی به جای دنده های معمولی استفاده می شود. این دنده ها به گونه ای طراحی شده اند که در یک جهت، به راحتی روی هم حرکت می کنند و گشتاور را از محور ورودی به محور خروجی منتقل می کنند. اما در جهت مخالف، دنده ها به هم گیر کرده و از چرخش محور خروجی جلوگیری می کنند.
مزایای گیربکس خود قفل شونده:
- جلوگیری از حرکت ناخواسته: این نوع گیربکس ها از حرکت ناخواسته بار در شرایطی مانند شیب یا خاموشی ناگهانی منبع تغذیه جلوگیری می کنند.
- ایمنی: استفاده از گیربکس های خود قفل شونده در دستگاه هایی که خطرات ایمنی بالایی دارند، مانند بالابرها و آسانسورها، می تواند از بروز حوادث جلوگیری کند.
- کاهش نیاز به ترمز: در برخی از کاربردها، استفاده از گیربکس خود قفل شونده می تواند نیاز به استفاده از ترمز را به طور کامل از بین ببرد.
- سادگی: ساختار گیربکس های خود قفل شونده نسبتاً ساده است و به نگهداری و تعمیر کمتری نیاز دارند.
معایب گیربکس خود قفل شونده:
- راندمان پایین: به دلیل اصطکاک بین دنده ها، راندمان گیربکس های خود قفل شونده نسبتاً پایین تر از گیربکس های معمولی است.
- تولید گرما: اصطکاک بین دنده ها می تواند باعث تولید گرما در گیربکس شود.
- قیمت بالا: به طور کلی، قیمت گیربکس های خود قفل شونده از گیربکس های معمولی بالاتر است.
کاربردهای گیربکس خود قفل شونده:
- نوار نقاله ها: برای جلوگیری از حرکت ناخواسته مواد در حال انتقال
- بالابرها: برای جلوگیری از سقوط ناگهانی بار
- آسانسورها: برای جلوگیری از سقوط کابین آسانسور
- درب های اتوماتیک: برای جلوگیری از بسته شدن ناگهانی درب
- ماشین آلات صنعتی: در مواردی که نیاز به حرکت یک طرفه با گشتاور بالا باشد
انواع گیربکس خود قفل شونده:
گیربکس های خود قفل شونده در انواع مختلفی مانند گیربکس های حلزونی، خورشیدی، هلیکال و … تولید می شوند.
نکات مهم در انتخاب گیربکس خود قفل شونده:
- نوع کاربرد: با توجه به کاربرد مورد نظر خود، نوع مناسب گیربکس خود قفل شونده را انتخاب کنید.
- گشتاور و سرعت: گشتاور و سرعت مورد نیاز خود را به طور دقیق محاسبه کنید و گیربکسی را انتخاب کنید که توانایی تحمل این گشتاور و سرعت را داشته باشد.
- شرایط محیطی: اگر گیربکس در شرایط محیطی نامناسب مانند رطوبت بالا، گرد و غبار یا دمای بالا کار می کند، باید از گیربکسی با عایق بندی و بدنه ی مناسب استفاده کنید.
- قیمت: بودجه ی خود را در نظر داشته باشید و گیربکسی را انتخاب کنید که از نظر اقتصادی برای شما مقرون به صرفه باشد.